Wat is verslaving nou eigenlijk precies?

Er zijn zoveel verschillende definities en meningen over verslaving, maar wat is het nou eigenlijk precies?

Na 5 jaar ervaring waarin ik 700 cliënten heb begeleid en enorm veel onderzoek en studie heb gedaan naar verslaving, kom ik tot een hele simpele en logische uitleg over verslaving. En dan maakt het niet zoveel uit of je een alcoholverslaving hebt, een gokverslaving of dat je wilt stoppen met roken; de essentie van verslaving is steeds hetzelfde. Het bestaat uit een paar onderdelen.

• Je hebt last van een vervelend gevoel, een pijnlijk gevoel, of een ondraaglijk gevoel.

• Het lukt je niet om hier zelf verandering in aan te brengen.

• Je neemt iets in of je gaat iets doen wat dat nare gevoel verbeterd. Bijvoorbeeld alcohol of gokken.

• Je nare gevoel komt na een tijdje weer terug en je neemt weer wat alcohol in of gaat weer gokken.

• Je nare gevoelens blijven terugkomen en je hebt steeds meer alcohol nodig of steeds langer gokken om die gevoelens te veranderen.

• De nadelen van de alcohol en gokken worden steeds groter en de voordelen steeds kleiner.

• Je kunt er niet meer mee stoppen.

• Als je probeert te stoppen krijg je afkickverschijnselen en moet je weer wat alcohol innemen of wat gaan gokken. Op dat moment kun je dus niet meer zonder en ben je verslaafd en heb je een verslaving.

Maar waardoor krijgt de ene persoon een verslaving terwijl de ander rustig een paar biertjes kan drinken of een uurtje kan gokken zonder verslaafd te raken?

De reden hiervan is dat sommige mensen verslavingsgevoelig zijn. In Amerika is hier veel onderzoek naar gedaan en is duidelijk geworden dat onverwerkt trauma hier een grote rol in speelt. Met trauma bedoelen we dan dat je iets hebt meegemaakt dat je toen niet hebt kunnen verwerken. Dat kan iets heel groots zijn geweest zoals geweld of seksueel misbruik, of iets ‘minder groots’ zoals emotionele verwaarlozing of een scheiding van je ouders.

Trauma kan gebeuren als je volwassen bent, maar in de onderzoeken naar verslaving kwam vooral naar voren dat verslaafden last hadden van trauma uit de kindertijd, ook wel ontwikkelingstrauma of jeugdtrauma genoemd. 

Maar hoe kan trauma dan leiden tot verslaving?

De onderzoekers hebben tienduizenden mensen gesproken en ontdekten dat trauma de ontwikkeling van het autonome zenuwstelsel verstoort. Het autonome zenuwstelsel zorgt ervoor dat onze ademhaling, bloedsomloop, spijsvertering en slaap goed verloopt zonder dat we hier bij na hoeven te denken. Maar het autonome zenuwstelsel waakt ook over onze veiligheid. Het let voortdurend op of er iets in onze omgeving is dat onveilig of bedreigend is, zoals een agressieve hond of een aanstormende auto, een inbreker of brand.

Bij mensen met trauma raakt het autonome zenuwstelsel verstoord en zal het veel te vaak iets als onveilig ervaren, terwijl het dat niet is. Iemand kijkt op een vervelende manier, iemand zegt iets onaardigs, je wordt genegeerd in de winkel of je partner beantwoord je appje niet zo snel. Dan gaat je autonome zenuwstelsel iets doen om dat gevoel van onveiligheid te verminderen: je gaat in fight, flight of freeze. Oftwel je wordt boos, bang of je verstard helemaal. En dan onstaat dat nare, pijnlijke of ondraaglijke gevoel waar ik mee begon in dit blog.

Dus mensen met onverwerkt trauma hebben vaker en sneller een rotgevoel dan andere mensen. En dus hebben ze sneller behoefte aan zoiets als alcohol of gokken om die rotgevoelens kwijt te raken. En mensen zonder trauma drinken een biertje of gaan gokken omdat ze dat prettig vinden, niet omdat ze het nodig hebben om zich goed te kunnen voelen.

Daarom raken sommige mensen verslaafd (trauma) en anderen niet (geen trauma).

Maar wat kun je daar dan aan doen?

Je kunt iets doen ter voorkoming van verslaving of om van je verslaving te herstellen door je onverwerkte trauma alsnog te verwerken. Het mooie van het autonome zenuwstelsel is dat het op latere leeftijd nog kan veranderen. We noemen dat neuroplasticiteit. Zelfs tientallen jaren ná de traumatische ervaring kun je je autonome zenuwstelsel herstellen, zodat het geen onnodige signalen van onveiligheid meer geeft.

Een voorbeeld van Anton (niet zijn echte naam).

“Toen ik twee jaar oud was gingen mijn ouders uit elkaar. Mijn moeder vertelde dat mijn vader erg agressief was, zowel tegen haar als tegen mij. Omdat ik zoveel huilde schold hij me uit en gaf me soms een tik. Ik kan me dat niet herinneren, maar mijn moeder heeft me dat verteld. Soms was mijn vader boos op mijn moeder en sloeg hij haar. Toen ze gingen scheiden ben ik met mijn moeder meegegaan. We hadden niet veel geld, maar de boosheid en agressie was gelukkig voorbij. Mijn moeder vertelde me dat ik nog steeds veel huilde en dat ik vaak in mijn bed plaste, zeker tot mijn 10e jaar. Dit herinner ik me nog wel en ik schaamde me erg en durfde niet te gaan logeren. Ik was een erg onzeker jongetje en in de klas was ik erg verlegen en met sport werd ik vaak als laatste gekozen voor een team. Het liefst zat ik in een hoekje te lezen en als ik thuis kwam dan vond ik het fijn om mijn moeder te helpen in huis. 

Op de middelbare school viel ik er eerst een beetje buiten. Ik hoorde niet bij de nerds, en ook niet bij de populaire jongens, maar ik vond wel aansluiting bij de stoere jongens. Niet omdat ik zelf stoer was, maar omdat ze me wel konden gebruiken bij hun huiswerk en om klusjes te doen. Via hen kwam ik ook in contact met wat oudere jongens die met brommers en auto’s bezig waren. Ik hielp ze met schoonmaken en poetsen en ze gaven me af en toe een biertje en een sigaretje. Ik was toen 14 jaar oud. Door die biertjes en sigaretjes voelde ik me een stuk relaxter en ik durfde meer mijn eigen mening te geven, zelfs tegen die oudere jongens. Op mijn 15e kreeg ik mijn eerste jointje en dat voelde fantastisch. Ik droomde een beetje weg, werd heel creatief en ik voelde me enorm verbonden met de jongens als we onze jointjes samen rookten. Helaas ging ik ook meedoen met kleine inbraken en vandalisme en kwam mijn moeder erachter wat ik allemaal uitspookte. Daardoor ging ik tegen haar liegen en ging ik een dubbelleven leiden. Zo ging het van kwaad tot ergen en ging ik ook cocaïne gebruiken. Ik ging toen al bijna niet meer naar school en om de coke te kunnen betalen ging ik nog meer meedoen met inbreken en zakkenrollen. Op mijn 18e werd ik opgepakt voor een overval en moest ik in de cel afkicken. Dat was het moment dat ik besefte dat ik verslaafd was en dat mijn leven naar de klote ging. Via de rechter moest ik naar een afkickkliniek en raakte ik voor het eerst een paar maanden clean.

Het verhaal van Anton gaat nog verder, maar voor dit blog laat ik het even hierbij.

Ik wil hier mee laten zien dat een onverwerkt trauma in de eerste levensjaren kan leiden tot gevoeligheid voor verslaving. Zelfs als je je hier niets van kunt herinneren.

Van de 700 mensen die ik heb begeleid bij hun verslavingsherstel was er maar eentje die geen trauma had in zijn levensverhaal. Zijn ouders waren weliswaar gescheiden toen hij 16 was, maar hij vond dat het goed was verlopen en hij had goed contact met zijn vader en moeder en de nieuwe vriendin van zijn vader.

Herken je iets uit dit verhaal en wil je advies hoe je het beste kunt herstellen, bel of mail me dan om een telefonische afspraak in te plannen. Dit is gratis en vrijblijvend.

Ben je al clean en wil je op een dieper niveau herstellen bel of mail me dan zodat ik je kan uitleggen hoe ik je kan helpen om je trauma op een kalme en stressvrije manier te helen, zodat je meer geluk, succes en welzijn kunt creëren voor jezelf en de mensen waar je van houdt.

Klik op onderstaande button om een vrijblijvend gesprek aan te vragen of me iets te mailen.